2023-05-20 [11:14 AM]

دووبارە چوونە ناوەوەی سوریا بۆ ناو کۆمکاری عەرەبی لە ساڵی 2023، دوای زیاتر لە دە ساڵ لە دابڕانی سیاسی نێودەوڵەتی بەهۆی شەڕی ناوخۆیی درێژخایەن، دەتوانێت بە شێوازی جیاواز کاریگەری لەسەر گروپە جیاوازەکانی ئەو وڵاتە هەبێت، لەنێویاندا کورد.

سەرەتا گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە دووبارە هێنانەوەی سوریا بۆ ناو کۆمکاری عەرەبی نوێنەرایەتی جۆرێک لە ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان سوریا و باقی جیهانی عەرەبی دەکات. ئەم ئاساییکردنەوەیە دەکرێت وەک چەسپاندنێک بۆ دۆخی ئێستای حکومەتی سوریا سەیر بکرێت، کە ئەگەری هەیە دۆخەکە بۆ کوردی روژئاوا و کەمینەکانی دیکە خراپتر بکات کە لە سەردەمی شەڕی ناوخۆدا خەباتیان بۆ ئۆتۆنۆمی و مافەکانی زیاتر کردووە. بە تایبەت ئەگەر مەرجی بەهێز نەبەسترێتەوە بە هاتنە ناوەوەی سوریاوە، وەک پاراستنی مافی کەمینەکان، ئەمە دەکرێت وەک قبوڵکردنی پاسیڤ لەلایەن جیهانی عەرەبیەوە بۆ دۆخی ئێستا لێکبدرێتەوە. ڕەنگە بەو مانایەش بێت کە وڵاتانی عەرەبی ڕەنگە بەشێوەیەکی چالاکتر پشتیوانی سوریا بکەن، چ لە ڕووی سیاسی و چ لە ڕووی ئابوورییەوە، ئەمەش ڕەنگە زیاتر دەستی حکومەتی ئێستا لەسەر دەسەڵات بەهێزتر بکات.

بۆ کورد و کەمینەکانی دیکەی سوریا، هاتنە ناوەوەی سوریا بۆ ناو کۆمکاری عەرەبی دەتوانێ نیشانەیەک بێت بۆ ئەوەی گفتوگۆ نێودەوڵەتییەکان سەبارەت بە داهاتوویان لەو وڵاتە ئاڵۆزتر دەبێت. ڕەنگە کورد لەوەش زیاتر هەست بە پەراوێزخستن و بەرکەوتنی هەڵاواردن و چەوساندنەوە بکات. جگە لەوەش ڕەنگە هەوڵەکانیان بۆ دروستکردنی ناوچەیەکی ئۆتۆنۆم لە چوارچێوەی سوریا یان باشترکردنی مافە سیاسی و کولتوورییەکانیان تێکبچێت.

کورد لەم دۆخەدا چی بکات؟
کورد دەتوانێت درێژە بە هەوڵەکانی بدات بۆ بنیاتنانی دامەزراوەی بەهێز لەو ناوچانەی کە کۆنترۆڵی دەکات. هەروەها لەوانەیە هەوڵی بەهێزکردنی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەکتەرە نێودەوڵەتییەکان، لەوانەش وڵاتانی غەیرە عەرەبی و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، بۆ بەدەستهێنانی پشتیوانی بۆ خواستەکانیان و هەوڵدان بۆ هاوسەنگکردنی زیادبوونی کاریگەریی عەرەبی. جگە لەمەش ڕەنگە کورد هەوڵی زیادکردنی تێوەگلانی خۆی لە سیاسەتی سوریاشدا بدات، بۆ ئەوەی هەوڵبدات لە ناوەوە کاریگەری لەسەر دیمەنی سیاسی وڵاتەکە دروست بکات. ئەمە دەتوانێت بە مانای هەر شتێک بێت لە بەشداریکردن لە دانوستانەکانی ئاشتیەوە، تا لۆبیکردن بۆ هەموارکردنەوەی دەستوور کە مافەکانی کەمینەکان بپارێزێت.

بەڵام هیچ کام لەمانە ئاسان نابێت. بارودۆخی کورد لە ئێستاوە ناجێگیرە و چوونە ناوەوەی سوریا بۆ ناو کۆمکاری عەرەبی بە ئەگەرێکی زۆرەوە خەباتیان بۆ ماف و دانپێدانان قورستر دەکات. بەڵام بە بەردەوامبوون لە خەبات بۆ مافەکانیان، چ لە چوارچێوەی سوریا و چ لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا، ڕەنگە بتوانن فشارێکی ئەوتۆ بکەن کە کاریگەری ئەرێنی لەسەر دۆخەکەیان هەبێت. هەنگاوێکی تری گرنگ بۆ کورد دەتوانێ داوای پشتیوانی لە ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ لە سەرانسەری جیهاندا بێت. بە تیشک خستنە سەر پێشێلکاری و هەڵاواردنەکانی مافی مرۆڤ کە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە، دەتوانن سەکۆیەک بەدەست بهێنن بۆ ئەوەی دەنگی خۆیان ببیستن و پشتیوانی نێودەوڵەتی بۆ دۆزی خۆیان کۆبکەنەوە.

هەروەها ڕەنگە کورد هەوڵبدات لەگەڵ گروپە کەمینەکانی دیکەی ناو سوریا کاربکات بۆ دروستکردنی هاوپەیمانییەکی گەورەتر بۆ خەبات بۆ مافەکانی کەمینەکان. بە کۆکردنەوەی پشتیوانی و سەرچاوەکان و بە کارکردن بەیەکەوە لەگەڵ گروپەکانی دیکە کە ڕووبەڕووی ئاستەنگی هاوشێوە دەبنەوە، دەتوانن چانسی باشتریان هەبێت بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان. لە هەمانکاتدا گرنگە کە پەیەدە و یەپەگە سیاسەتی خوسەپاندن و واز لە سیاسەتی تاکرەوی لە روژئاوا بێنن تاکو هەموو هێزە سیاسیەکانی تری روژئاوا لەگەل رێکخراوەکانی تری کومەلگایی مەدەنی دەلیڤەیی کارکردنیان پێ بدرێت، چونکە گرنگە بزانین دۆخەکە ئاڵۆزە و چارەسەرێکی سادە نییە. خەباتی کورد بۆ چارەنووسی و مافی مرۆڤ درێژخایەن و سەخت بووە و پێدەچێت بەردەوام بێت. بەڵام بە درێژەدان بە شەڕ و بە داوای پشتیوانی و هاوپەیمانی چ لە ناوخۆ و چ لە دەرەوەی سوریا، دەتوانن بەردەوام بن لە هەوڵدان بەرەو باشترکردنی بارودۆخی خۆیان و کار بۆ داهاتوویەکی دادپەروەر و گشتگیر بۆ هەموو لایەک لە وڵاتەکەدا بکەن.